Maak het verschil in ouderparticipatie en ouderbetrokkenheid
Ouderparticipatie - Ouderbetrokkenheid
Weet jij wat het verschil is tussen ouderparticipatie en ouderbetrokkenheid? En dat beide een heel ander effect hebben op de ontwikkeling van kinderen en op de leergemeenschap? Ze vragen daarom ook om verschillend beleid.
In dit blog lees je waarom het essentieel is om dit onderscheid te maken. Ook deel ik drie aandachtspunten om van de samenwerking met ouders een succes te maken. En je krijgt 4 gouden tips over hoe je ouderparticipatie en ouderbetrokkenheid vormgeeft in de praktijk.
Wat is het verschil tussen ouderparticipatie en ouderbetrokkenheid?
Ouderparticipatie
Dit is het vrijwilligerswerk dat ouders doen voor de leraar en de school, van praktische hand- en spandiensten tot het voorzitten van de MR.
Ouderbetrokkenheid
Dit is de betrokkenheid van ouders bij de schoolontwikkeling van hun kind. Is de ouderbetrokkenheid tip top, dan vormen ouders met de school en de leerkracht een partnerschap. Concreet betekent dit dat ouders hun kind steunen en meeleven met hoe het op school gaat en waar het kind in de klas mee bezig is. Relevante informatie over het kind en de thuis-/schoolsituatie wordt over en weer gedeeld. En ouders helpen het kind thuis, indien nodig, met schoolwerk, zoals het voorbereiden van een spreekbeurt of het lezen van een boek.
Waarom is het belangrijk om onderscheid te maken?
In de praktijk zie ik dat scholen richting ouders vaak vooral aandacht besteden aan ouderparticipatie. En weinig tot geen aandacht geven aan ouderbetrokkenheid. Dat is heel begrijpelijk, want het levert direct resultaat op als ouders meehelpen met schoolactiviteiten. Het helpt bij het verlagen van de werkdruk van de leerkrachten. Ook is het fijn als ouders meedenken in de ouderraad en de MR.
Echter, uit onderzoek blijkt dat de participatie van ouders in de school weinig tot geen direct effect heeft op de schoolresultaten van hun eigen kind (Desforges, 2003; Henderson & Mapp, 2002; Hill & Tyson, 2009). Terwijl ouderbetrokkenheid dit juist wel doet. Kinderen ontwikkelen zich maximaal als ouders jaar in, jaar uit op een positieve manier betrokken zijn en blijven bij de ontwikkeling van hun kind op school.
Dus het is van belang dat ouders ook bewust gemaakt worden van het belang van hun betrokkenheid bij de schoolloopbaan van hun kind. En dat er heel expliciet verteld wordt hoe je dat als ouder kunt doen.
Handig ouderboekje
Om je te inspireren hoe je ouders kunt informeren over ouderbetrokkenheid, maakten we dit handige ouderboekje. Hierin wordt heel helder uitgelegd wat er van ouders verwacht wordt en waarom dat belangrijk is.
De onderlinge samenhang tussen participatie en betrokkenheid
Met ouderparticipatie versterk je de ontwikkeling van de school en verlicht je de taken van het schoolteam. Met ouderbetrokkenheid versterk je de schoolontwikkeling van je kind.
Onderzoek vertelt dus dat ouderparticipatie veel minder effect heeft op de schoolresultaten van hun eigen kind. Indirect heeft ouderparticipatie natuurlijk wel effect. Het maakt de schooldrempel lager en het vergemakkelijkt de communicatie tussen ouders en leraren. Praktijkervaring van leraren bevestigt dit. Ook wordt de schoolgemeenschap als geheel beter, als er meer bijgedragen wordt. Dit komt alle betrokkenen, inclusief de kinderen ten goede.
Hoe geef je ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie succesvol vorm?
Drie aandachtspunten zijn hierbij essentieel:
1. Expliciteer wat er verwacht wordt
Uit onderzoek (Hoover 2005) blijkt dat ouders specifiek uitgenodigd moeten worden om bepaalde taken uit te voeren. Het expliciteren van wederzijdse verwachtingen maakt deze succesvoller.
Dit pleit voor een planmatige aanpak van de samenwerking met ouders. Waarbij onderscheid gemaakt dient te worden tussen participatie en betrokkenheid.
2. Vorm partnerschappen
Samenwerken als partners op basis van gelijkwaardigheid is hierbij een sleutelbegrip. Onderzoek uit Nederland uit 2011, van Mariëtte Lusse, beschrijft dit partnerschap. “[Partnerschap] … vereist van scholen dat zij een verwelkomend klimaat weten te creëren, pro‐actief een positief contact met ouders aan kunnen gaan, sensitief zijn voor de bijdrage die ouders leveren en de omstandigheden waarin zij verkeren en daarbij bovendien helder zijn in de verwachtingen. Niet alleen ouders, maar ook leraren en andere medewerkers in de school zullen toegerust moeten worden om een dergelijk partnerschap aan te gaan.”
3. Communicatie is de sleutel tot succes
Soms gaat het vormen van partnerschappen als vanzelf goed. Vaak vraagt dit ook om het aanleren van sociale vaardigheden die nodig zijn om als partners samen te werken. Dat betreft leraren, ouders en medewerkers.
Dat samenwerken niet vanzelf gaat, blijkt wel uit dit hilarische filmpje. We hebben het opgenomen voor onze bootcamp, die we momenteel veel op scholen geven. Het geeft een grappig en herkenbaar beeld wat er kan gebeuren in de communicatie, als deze niet helemaal helder loopt.
Tips om partnerschap met ouders te ontwikkelen
Om je te inspireren, hierbij 4 tips waarvan ik in de praktijk zie dat ze veel succes opleveren.
1. Vraag ouders naar hun verwachtingen en vertel wat jij als school van ouders verwacht
Als je dit in het begin van de samenwerking doet, wordt de samenwerking succesvoller.
2. Expliciteer je (gedrags)verwachtingen
Zodat ouders van zowel hun participatie als betrokkenheid een succes kunnen maken.
De moeder van Sanne fiets met mee naar het bos. Zij spreekt uit goede bedoelingen andere kinderen nogal scherp aan op hun gedrag. Dit wordt haar niet in dank afgenomen. Sanne krijgt de volgende dag op het plein de volle laag. Sanne in tranen.
Het team heeft naar aanleiding van deze en soortgelijke situaties verwoord, wat zij van ouders in de diverse situaties verwachten. Ze hebben het document besproken met de MR en een ouderpanel.
3. Verwoord de verschillende taken en verantwoordelijkheden in het partnerschap
Wat denk je van: ‘Ouders zijn ervaringsdeskundig en leraren zijn onderwijsprofessional?’ Beiden hebben een ander vertrekpunt én hebben wederzijdse verwachtingen. Juist door die expliciet te maken, ontdek je waar de verschillen zitten en waar ze overeenkomen.
4. Deel succeservaringen
‘Een leraar in de middenbouw vroeg heel expliciet aan de klassenouder of ze voor haar een aantal ouders wilde charteren om te rijden. Tot haar grote verrassing waren er binnen no time voldoende ouders en vroeg de klassenouder: ’Als ik nog iets voor je kan doen, laat je het me dan weten?’
De open, eerlijke en persoonlijke vraag was de succesfactor, dat gaan ze vaker doen.
Tot slot
De school wordt een steeds mooiere plek, als ouders en leraren als partners samenwerken. Ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie zijn voor de schoolgemeenschap belangrijk. Beide dragen bij aan een actieve en bloeiende omgeving, waarin kinderen floreren.
In de praktijk aan de slag
Wil je je met je team in 1 middag verdiepen in het succesvol samenwerken met ouders? Dan is onze populaire bootcamp wellicht interessant.
En heb jij een tip hoe je van ouderbetrokkenheid en/of ouderparticipatie een succes maakt, deel hem hieronder. Daar worden we allemaal wijzer van!
Alvast bedankt!